Bhagwad Geeta Chapter 1 "Arjun Vishad Yoga"
ध्रितराष्ट्र उवाचा -
धर्मं - क्षेत्रे कुरु - क्षेत्रे
समवेता युयुत्सवः
मामकाः पन्दवास्चैवा
किम अकुर्वत संजय
dhritarashtra uvaca
dharma-kshetre kuru-kshetre
samaveta yuyutsavah
mamakah pandavas caiva
kim akurvata sanjaya
dharma-kshetre kuru-kshetre
samaveta yuyutsavah
mamakah pandavas caiva
kim akurvata sanjaya
"Dhritarashtra said: O Sanjaya, after my sons and the sons of Pandu assembled in the place of pilgrimage at Kurukshetra, desiring to fight, what did they do?"
संजय उवाच -
दृष्ट्वा तू पन्दवानिकम
व्युद्हम दुर्योधनस्तदा
आचार्यं उपसंगम्य
राजा वचनं अब्रवीत
दृष्ट्वा तू पन्दवानिकम
व्युद्हम दुर्योधनस्तदा
आचार्यं उपसंगम्य
राजा वचनं अब्रवीत
sanjaya uvaca
drishtva tu pandavanikam
vyudham duryodhanas tada
acaryam upasangamya
raja vacanam abravit
drishtva tu pandavanikam
vyudham duryodhanas tada
acaryam upasangamya
raja vacanam abravit
अस्येतम पंडू - पुत्रनाम
अचार्य महतिम चमूम
व्युद्हम द्रुपदा - पुत्रेण
तवा सिस्येना धीमता
अचार्य महतिम चमूम
व्युद्हम द्रुपदा - पुत्रेण
तवा सिस्येना धीमता
asyaitam pandu-putranam
acarya mahatim camum
vyudham drupada-putrena
tava sisyena dhimata
acarya mahatim camum
vyudham drupada-putrena
tava sisyena dhimata
अत्र सूरा महेस्वसा
भिमर्जुना - समां युधि
युयुधानो विरातास च
द्रुपदस च महारथः
भिमर्जुना - समां युधि
युयुधानो विरातास च
द्रुपदस च महारथः
atra sura mahesv-asa
bhimarjuna-sama yudhi
yuyudhano viratas ca
drupadas ca maha-rathah
bhimarjuna-sama yudhi
yuyudhano viratas ca
drupadas ca maha-rathah
ध्रिश्ताकेतुस सकितानाह
कसिराजास च वीर्यवान
पुरुजित कुन्तिभोजास च
सैब्यास च नरपुंगवः
dhrishtaketus cekitanah
kasirajas ca viryavan
purujit kuntibhojas ca
saibyas ca nara-pungavah
kasirajas ca viryavan
purujit kuntibhojas ca
saibyas ca nara-pungavah
युधामंयुस च विक्रान्ता
उत्तमौजास च वीर्यवान
सौभद्रो द्रौपदेयास च
सर्व एव महारथः
yudhamanyus ca vikranta
uttamaujas ca viryavan
saubhadro draupadeyas ca
sarva eva maha-rathah
uttamaujas ca viryavan
saubhadro draupadeyas ca
sarva eva maha-rathah
अस्माकं तू विसिस्ता ये
तान्निबोध द्विजोत्तम
नायका मामा सैन्यस्य
सम्ज्नार्थम तन ब्रवीमि ते
Asmakam tu visista ye
tan nibodha dvijottama
nayaka mama sainyasya
samjnartham tan bravimi te
tan nibodha dvijottama
nayaka mama sainyasya
samjnartham tan bravimi te
भवन भीस्मस cha कर्णस च
कृपस च समितिम्जयाह
अश्वत्थामा विकार्नस च
सौमादात्तिस तथैव च
bhavan bhismas ca karnas ca
kripas ca samitim-jayah
ashvatthama vikarnas ca
saumadattis tathaiva ca
kripas ca samitim-jayah
ashvatthama vikarnas ca
saumadattis tathaiva ca
अन्ये च बहवः सूरा
मदर्थे त्याक्ताजिवितः
नाना - शास्त्र - प्रहरनाह
सर्वे युद्ध - विसरदः
anye ca bahavah sura
mad-arthe tyakta-jivitah
nana-shastra-praharanah
sarve yuddha-visaradah
mad-arthe tyakta-jivitah
nana-shastra-praharanah
sarve yuddha-visaradah
aparyaptam tad asmakam
balam bhismabhiraksitam
paryaptam tv idam etesam
balam bhimabhiraksitam
balam bhismabhiraksitam
paryaptam tv idam etesam
balam bhimabhiraksitam
अयानेसू च सर्वेषु
यथा -भागम अवस्थितः
भिस्मम एवाभिरक्षन्तु
भवन्तः सर्व एव ही
ayanesu ca sarveshu
yatha-bhagam avasthitah
bhismam evabhirakshantu
bhavantah sarva eva hi
yatha-bhagam avasthitah
bhismam evabhirakshantu
bhavantah sarva eva hi
तस्य संजनयन हरसं
कुरु -व्र्द्धः पितामहः
सिंह -नदं विनद्योक्कैह
संखं दध्मौ प्रतापवान
tasya sanjanayan harsam
kuru-vrddhah pitamahah
simha-nadam vinadyoccaih
sankham dadhmau pratapavan
kuru-vrddhah pitamahah
simha-nadam vinadyoccaih
sankham dadhmau pratapavan
ततः संखास च भेरियास्चा
पनावानाका -गोमुखाः
सहसैवाभ्याहन्यानता
सा शब्दस तुमुलो ’भवत
tatah sankhas ca bheryas ca
panavanaka-gomukhah
sahasaivabhyahanyanta
sa shabdas tumulo ’bhavat
panavanaka-gomukhah
sahasaivabhyahanyanta
sa shabdas tumulo ’bhavat
ततः स्वेतैर हयैर युक्ते
महती स्यन्दने स्थितौ
माधवः पन्दवास्चैवा
दिव्यौ संखौ प्रदध्मतुह
tatah svetair hayair yukte
mahati syandane sthitau
madhavah pandavas caiva
divyau sankhau pradadhmatuh
mahati syandane sthitau
madhavah pandavas caiva
divyau sankhau pradadhmatuh
पंचाजन्यम हृषीकेशो
देवदत्तं धनंजयः
पौन्द्रम दध्मौ महा - शंखं
भीमा -कर्मा व्र्कोदारह
pancajanyam hrsikeso
devadattam dhananjayah
paundram dadhmau maha-sankham
bhima-karma vrkodarah
devadattam dhananjayah
paundram dadhmau maha-sankham
bhima-karma vrkodarah
अनन्तविजयं रजा
कुंती - पुत्रो युधिष्ठिरः
नकुलः सहदेवास च
सुघोष - मनिपुश्पकौ
कुंती - पुत्रो युधिष्ठिरः
नकुलः सहदेवास च
सुघोष - मनिपुश्पकौ
कस्यास च परमेश्वशाह
शिखंडी च महा -रथः
ध्रिश्ताद्युम्नो विरातास्चा
सात्यकिस चापराजितः
शिखंडी च महा -रथः
ध्रिश्ताद्युम्नो विरातास्चा
सात्यकिस चापराजितः
द्रुपदो द्रौपदेयास च
सर्वशः पृथिवी - पते
सौभाद्रस च महा -बाहू :
संखन दध्मुह पृथक पृथक
सर्वशः पृथिवी - पते
सौभाद्रस च महा -बाहू :
संखन दध्मुह पृथक पृथक
anantavijayam raja
kunti-putro yudhisthirah
nakulah sahadevas ca
sughosa-manipuspakau
kunti-putro yudhisthirah
nakulah sahadevas ca
sughosa-manipuspakau
kasyas ca paramesv-asah
sikhandi ca maha-rathah
dhrishtadyumno viratas ca
satyakis caparajitah
sikhandi ca maha-rathah
dhrishtadyumno viratas ca
satyakis caparajitah
drupado draupadeyas ca
sarvasah prithivi-pate
saubhadras ca maha-bahuh
sankhan dadhmuh prithak prithak
sarvasah prithivi-pate
saubhadras ca maha-bahuh
sankhan dadhmuh prithak prithak
सा घोशो धर्तारास्त्रनाम
हृदयानि व्यदारयत
नभस च प्रिथिविम चैव
तुमुलो ’भ्यानुनादायण
हृदयानि व्यदारयत
नभस च प्रिथिविम चैव
तुमुलो ’भ्यानुनादायण
sa ghoso dhartarastranam
hridayani vyadarayat
nabhas ca prithivim caiva
tumulo ’bhyanunadayan
hridayani vyadarayat
nabhas ca prithivim caiva
tumulo ’bhyanunadayan
अथ व्यवस्थितान दृष्ट्वा
धर्तारास्त्रण कपि - ध्वजः
प्रवर्तते शास्त्र - सम्पाते
धनुर उद्यम्य पाण्डवः
हृशिकेषम तदा वाक्यं
इदं आहा माहि - पते
atha vyavasthitan drishtva
dhartarastran kapi-dhvajah
pravrtte shastra-sampate
dhanur udyamya pandavah
hrishikesham tada vakyam
idam aha mahi-pate
dhartarastran kapi-dhvajah
pravrtte shastra-sampate
dhanur udyamya pandavah
hrishikesham tada vakyam
idam aha mahi-pate
अर्जुन उवाच
सेन्योर उभयोर मद्ध्ये
रथं स्थापय में अच्युत
यवाद एतां निरीक्षे अहम्
योद्धु - कामान अवस्थितान
सेन्योर उभयोर मद्ध्ये
रथं स्थापय में अच्युत
यवाद एतां निरीक्षे अहम्
योद्धु - कामान अवस्थितान
कैर माया सहा योद्धव्यम
अस्मिन रण - समुद्यमे
अस्मिन रण - समुद्यमे
arjuna uvaca
senayor ubhayor madhye
ratham sthapaya me ’cyuta
yavad etan nirikse ’ham
yoddhu-kaman avasthitan
senayor ubhayor madhye
ratham sthapaya me ’cyuta
yavad etan nirikse ’ham
yoddhu-kaman avasthitan
kair maya saha yoddhavyam
asmin rana-samudyame
asmin rana-samudyame
yotsyamanan avekse ’ham
ya ete ’tra samagatah
dhartarastrasya durbuddher
yuddhe priya-cikirsavah
ya ete ’tra samagatah
dhartarastrasya durbuddher
yuddhe priya-cikirsavah
योत्स्यमानान अवेक्से अहम्
या एते अत्र समागतः
धर्ताराश्त्रश्य दुर्बुद्धेर
युद्धे प्रिय - सिकिर्सवः
bhisma-drona-pramukhatah
sarvesam ca mahi-ksitam
uvaca partha pasyaitan
samavetan kurun iti
sarvesam ca mahi-ksitam
uvaca partha pasyaitan
samavetan kurun iti
तत्रपश्यत स्थितान पार्थः
पितरं अथ पितामहं
आचार्यं मातुलं भ्रातरं
पुत्रं पौत्रण सखिम्स तथा
स्वसुरण सुह्रिदास चैव
सेनयोर उभयोर अपि
tatrapasyat sthitan parthah
pitrn atha pitamahan
acaryan matulan bhratrn
putran pautran sakhims tatha
svasuran suhridas caiva
senayor ubhayor api
pitrn atha pitamahan
acaryan matulan bhratrn
putran pautran sakhims tatha
svasuran suhridas caiva
senayor ubhayor api
तन समीक्ष्य सा कौन्तेयः
सर्वां बन्धुं अवस्थितान
कृपया परयाविस्तो
विसिदान्न इदं अब्रवीत
tan samiksya sa kaunteyah
sarvan bandhun avasthitan
kripaya parayavisto
visidann idam abravit
sarvan bandhun avasthitan
kripaya parayavisto
visidann idam abravit
अर्जुन उवाचा
द्र्स्तवेमम स्व -जनम कृष्णा
युयुत्सुम समुपस्थितम
सीदन्ति माम्गात्रानी
मुखं च परिसुस्यती
Arjuna uvaca
drstvemam sva-janam krishna
yuyutsum samupasthitam
sidanti mama gatrani
mukham ca parisusyati
drstvemam sva-janam krishna
yuyutsum samupasthitam
sidanti mama gatrani
mukham ca parisusyati
वेपथुस च शरीरे में
रोमा -हर्शाश च जायते
गाण्डीवं स्रंसते हस्तात
त्वक चैव परिदह्यते
vepathus ca sarire me
roma-harsas ca jayate
gandivam sramsate hastat
tvak caiva paridahyate
roma-harsas ca jayate
gandivam sramsate hastat
tvak caiva paridahyate
न च शकनोमी अवस्था तुम
भ्रमतीव च में मनः
निमित्तानि च पश्यामि
विपरीतानि केशव
na ca saknomy avasthatum
bhramativa ca me manah
nimittani ca pasyami
viparitani keshava
bhramativa ca me manah
nimittani ca pasyami
viparitani keshava
न च श्रेयो अनुपस्यामी
हत्वा स्व -जनम अहवे
न कंक्षे विजयं कृष्णा
न च राज्यं सुखानी च
na ca sreyo ’nupasyami
hatva sva-janam ahave
na kankse vijayam krishna
na ca rajyam sukhani ca
hatva sva-janam ahave
na kankse vijayam krishna
na ca rajyam sukhani ca
किम नो राज्येन गोविंदा
किम भोगैर जिवितेना व
येषाम अर्थे कन्क्सितम नो
राज्यं भोगः सुखानी cha
किम भोगैर जिवितेना व
येषाम अर्थे कन्क्सितम नो
राज्यं भोगः सुखानी cha
ता इमे ’वस्थिता युद्धे
प्रनामस त्यक्त्वा धनानि च
आचार्यः पितरः पुत्रस
तथैव च पितामहः
प्रनामस त्यक्त्वा धनानि च
आचार्यः पितरः पुत्रस
तथैव च पितामहः
मातुलः स्वसुरह पुत्रः
स्यलाह सम्बन्धिनस तथा
एतन न हन्तुम इच्छामि
घ्नतो अपि मधुसुदना
स्यलाह सम्बन्धिनस तथा
एतन न हन्तुम इच्छामि
घ्नतो अपि मधुसुदना
अपि त्रैलोक्य -राज्यस्य
हेतोह किम नु माहि कृते
निहत्य धर्तारास्त्रण नह
का प्रीतिः स्याज जनार्दना
हेतोह किम नु माहि कृते
निहत्य धर्तारास्त्रण नह
का प्रीतिः स्याज जनार्दना
kim no rajyena govinda
kim bhogair jivitena va
yesham arthe kanksitam no
rajyam bhogah sukhani ca
kim bhogair jivitena va
yesham arthe kanksitam no
rajyam bhogah sukhani ca
ta ime ’vasthita yuddhe
pranams tyaktva dhanani ca
acaryah pitarah putras
tathaiva ca pitamahah
pranams tyaktva dhanani ca
acaryah pitarah putras
tathaiva ca pitamahah
matulah svasurah pautrah
syalah sambandhinas tatha
etan na hantum icchami
ghnato ’pi madhusudana
syalah sambandhinas tatha
etan na hantum icchami
ghnato ’pi madhusudana
api trailokya-rajyasya
hetoh kim nu mahi-krte
nihatya dhartarastran nah
ka pritih syaj janardana
hetoh kim nu mahi-krte
nihatya dhartarastran nah
ka pritih syaj janardana
पपमेवास्रायेद असमान
हत्वैतन अतातायिनाह
तस्मान नरहा वयं हन्तुम
धर्तारास्त्रण सा -बंधवान
स्वजनं ही कथं हटवा
सुखिनः स्यामा माधव
papam evasrayed asman
hatvaitan atatayinah
tasman narha vayam hantum
dhartarastran sa-bandhavan
sva-janam hi katham hatva
sukhinah syama madhava
hatvaitan atatayinah
tasman narha vayam hantum
dhartarastran sa-bandhavan
sva-janam hi katham hatva
sukhinah syama madhava
यद्यपि एते न पश्यन्ति
लोभोपहता -चेतसः
कुल -क्षय -कृतं दोषं
मित्र -द्रोहे च पातकं
लोभोपहता -चेतसः
कुल -क्षय -कृतं दोषं
मित्र -द्रोहे च पातकं
कथं न जनें अस्माभिः
पापड़ असमान निवर्तितुम
कुल -कस्य -कृतं दोषं
प्रपस्यद्भिर जनार्दना
पापड़ असमान निवर्तितुम
कुल -कस्य -कृतं दोषं
प्रपस्यद्भिर जनार्दना
yady apy ete na pasyanti
lobhopahata-cetasah
kula-ksaya-kritam dosam
mitra-drohe ca patakam
lobhopahata-cetasah
kula-ksaya-kritam dosam
mitra-drohe ca patakam
katham na jneyam asmabhih
papad asman nivartitum
kula-ksaya-kritam dosam
prapasyadbhir janardana
papad asman nivartitum
kula-ksaya-kritam dosam
prapasyadbhir janardana
कुल - क्षये प्रनास्यन्ति
कुल -धर्मः सनातनः
धर्मे नसते कुलं क्र्त्सनाम
अधर्मो ’भिभावाटी उत
kula-ksaye pranasyanti
kula-dharmah sanatanah
dharme naste kulam krtsnam
adharmo ’bhibhavaty uta
kula-dharmah sanatanah
dharme naste kulam krtsnam
adharmo ’bhibhavaty uta
अधर्मभिभावत कृष्ण
प्रदुस्यन्ति कुल -स्त्रियः
स्त्रीसु दुस्तासु वर्स्नेया
जयते वर्ण -संकरह
adharmabhibhavat krishna
pradusyanti kula-striyah
strisu dustasu varsneya
jayate varna-sankarah
pradusyanti kula-striyah
strisu dustasu varsneya
jayate varna-sankarah
संकरो नरकायैव
कुल -घ्नानम कुलस्य च
पतन्ति पितरो ह्येसम
लुप्त -पिन्दोदका -क्रियाः
sankaro narakayaiva
kula-ghnanam kulasya ca
patanti pitaro hy esam
lupta-pindodaka-kriyah
kula-ghnanam kulasya ca
patanti pitaro hy esam
lupta-pindodaka-kriyah
दोसैरेतिः कुल - घ्नानम
वर्ण - संकरा - कराकैह
उत्साद्यन्ते जाती -धर्मः
कुल -धर्मस च सास्वतः
dosair etaih kula-ghnanam
varna-sankara-karakaih
utsadyante jati-dharmah
kula-dharmas ca sasvatah
varna-sankara-karakaih
utsadyante jati-dharmah
kula-dharmas ca sasvatah
उत्संना -कुल -धर्मानं
मनुष्यानाम जनार्दना
नरके नियतं वसो
भवतीत्य अनुसुस्रुमा
utsanna-kula-dharmanam
manushyanam janardana
narake niyatam vaso
bhavatity anususruma
manushyanam janardana
narake niyatam vaso
bhavatity anususruma
अहो बता महत पापं
कर्तुम व्यवसिता वयं
यद् राज्य -सुख -लोभेना
हन्तुम स्व -जनम उद्यतः
aho bata mahat papam
kartum vyavasita vayam
yad rajya-sukha-lobhena
hantum sva-janam udyatah
kartum vyavasita vayam
yad rajya-sukha-lobhena
hantum sva-janam udyatah
यदि माम अप्रतिकाराम
अशस्त्रं शास्त्र - पनायाह
धर्तारास्त्र राणे हन्युस
तन्मे क्षेमतरं भवेत्
अशस्त्रं शास्त्र - पनायाह
धर्तारास्त्र राणे हन्युस
तन्मे क्षेमतरं भवेत्
yadi mam apratikaram
ashastram shastra-panayah
dhartarastra rane hanyus
tan me kshemataram bhavet
ashastram shastra-panayah
dhartarastra rane hanyus
tan me kshemataram bhavet
संजय उवाचा
एवं उक्त्वर्जुनाह संख्ये
रथोपस्थ उपविसत
विस्र्ज्य सा - सरम चापं
सोकसंविगना - मानसः
एवं उक्त्वर्जुनाह संख्ये
रथोपस्थ उपविसत
विस्र्ज्य सा - सरम चापं
सोकसंविगना - मानसः
sanjaya uvaca
evam uktvarjunah sankhye
rathopastha upavisat
visrjya sa-saram capam
soka-samvigna-manasah
evam uktvarjunah sankhye
rathopastha upavisat
visrjya sa-saram capam
soka-samvigna-manasah
No comments:
Post a Comment